PHƯƠNG TIỆN XẾP DỠ CƠ GIỚI
-> Bãi
-> Kho
I. Khái niệm chung về cơ giới
hoá công tác xếp dỡ.
- Cơ giới hoá công tác xếp dỡ
và chuyển tải từ PTVT này sang PTVT khác là thay thế lao động nặng nhọc của con
người bằng việc sử dụng các loại máy móc thiết bị.
- Quá trình thay thế này có
thể trải qua 3 mức độ:
+ Cơ giới hoá từng phần (bộ
phận).
+ Cơ giới hoá toàn bộ: Toàn bộ
được sử dụng máy móc.
+ Tự động hoá: Vai trò của
con người chỉ là đóng, mở và can thiệp khi cần thiết.
II. Khái niệm và phân loại
máy xếp dỡ.
1. Khái niệm:
MXD là thiết bị cơ giới hoá được
sử dụng trong ngành vận tải để làm các tác nghiệp xếp, dỡ, phân loại và chuyển
tải hàng hoá.
2. Phân loại:
a. Theo phạm vi tác nghiệp
hàng hoá:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ có
tác dụng thay đổi vị trí hàng hoá theo phương thẳng đứng (Máy móc thiết bị xếp
dỡ chỉ có khả năng nâng hàng) thay đổi độ cao của hàng hoá: ròng rọc, palent,
elevater là điển hình.
- Máy móc thiết bị xếp dỡ có
tác dụng thay đổi vị trí hàng hoá theo phương nằm ngang. Vận chuyển hàng hoá từ
vị trí A đến vị trí B: băng chuyền, thiết bị khí nén, thuỷ lực....
- Thiết bị hỗn hợp: vừa thay đổi
vị trí của hàng hoá theo phương nằm ngang vừa thay đổi theo phương thẳng đứng.
Ví dụ như các loại cần trục, xe nâng.....
b. Theo tính chất hoạt động của
MXD:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ hoạt
động liên tục: Là các máy móc thiết bị xếp dỡ hoạt động thường xuyên, không
gián đoạn, tiến hành thao tác liên tục.
Quá trình hoạt động của nó diễn
ra liên tục từ lúc mở máy đến khi tắt máy. Trong suốt quá trình đó không phân
biệt được các giai đoạn lặp đi lặp lại. Điển hình là hệ thống băng chuyền, thiết
bị bơm, hút…
- Máy móc thiết bị xếp dỡ hoạt
động theo chu kỳ: Quá trình hoạt động của nó được phân ra làm các chu kỳ mà
trong chu kỳ đó có giai đoạn không hàng, có gian đoạn có hàng. Sau mỗi chu kỳ
hoạt động, các thao thác của phương tiện lại được lặp lại như cũ. Điển hình là
cần trục, xe nâng, xẻng cơ giới…
c. Theo khả năng di chuyển:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ cố định:
MXD không có khả năng di chuyển. Để hoạt động được thì hàng hoá phải được di
chuyển tới phạm vi hoạt động của MXD.
Ví dụ: Băng chuyền đưa than tự
chảy vào cacno chảy vào thùng ôtô. (chỉ xảy ra tại một địa điểm, các ôtô phải nối
đuôi nhau vào lấy hàng).
Khả năng thao tác chủ động của
MXD kém tuy nhiên năng suất và độ ổn định của thiết bị lớn.
- Máy móc thiết bị xếp dỡ có
khả năng di chuyển (cơ động): Bản thân nó có khả năng di chuyển. ưu điểm là khả
năng cơ động cao tuy nhiên nhược điểm là độ ổn định không cao.
MXD có khả năng di chuyển được chia ra làm 2
loại:
+ MXD tự hành: Cần trục bánh
lốp, xe nâng...
+ MXD di chuyển nhờ thiết bị
kéo: Máy dọn tuyết....
d. Theo loại hàng hoá tác
nghiệp:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ
chuyên tác nghiệp với hàng bao kiện: Xe nâng, cần cẩu...
- Máy móc thiết bị xếp dỡ tác
nghiệp với hàng nặng sắt thép, container: Cần trục....
- Máy móc thiết bị xếp dỡ tác
nghiệp với hàng rời: Băng chuyền....
- Máy móc thiết bị xếp dỡ tác
nghiệp với hàng quá khổ, quá nặng.
- Máy móc thiết bị xếp dỡ tác
nghiệp với hàng lỏng: Thiết bị bơm hút.....
e. Theo nguồn động lực:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ
dùng động cơ hơi nước: Lạc hậu, hiệu suất sử dụng không cao, ô nhiễm môi trường...
- Máy móc thiết bị xếp dỡ
dùng động cơ đốt trong: Đang được sử dụng rộng rãi do nguồn nguyên liệu cung cấp
tiện lợi, giá thành rẻ..
- Máy móc thiết bị xếp dỡ
dùng nguồn điện: Không gây ô nhiễm môi trường, cho phép nhanh chóng đổi chiều,
hệ thống phanh, hãm ổn định, hiệu suất
cao... Tuy nhiên: giá thành cao, phụ thuộc nguồn điện.
f. Theo bộ phận di chuyển:
- Máy móc thiết bị xếp dỡ di
chuyển trên hệ thống bánh lốp như cần trục ôtô. Tính cơ động cao, luồn lách được
vào ngõ ngách của kho hàng; nâng trọng thấp; độ ổn định tác nghiệp nhỏ.
- Máy móc thiết bị xếp dỡ di
chuyển bằng bánh sắt: MXD di chuyển trên đường ray. Độ cơ động không cao, tuy
nhiên độ an toàn khi thao tác lớn; nâng trọng lớn.
- Máy móc thiết bị xếp dỡ di
chuyển bằng bánh xích: Bộ phận di chuyển được bằng bánh xích. Độ ổn định lớn do
đó thường được sử dụng khai thác ở nơi có nền đất yếu.
Máy xếp dỡ là yếu tố quan trọng trong công
tác xếp dỡ hàng hoá nhằm giảm nhẹ sức lao động nặng nhọc của công nhân và tăng
năng suất lao động. Để hiểu và chọn loại thiết bị xếp dỡ phù hợp nhằm cơ giới
hoá công tác xếp dỡ ở mức độ cao và mang lại hiệu quả kinh tế trước hết cần nắm
vững yêu cầu đối với việc lựa chọn máy xếp dỡ, đặc tính kỹ thuật của máy xếp dỡ.